Σουραύλι

Σουραύλι

 Παίζεται κυρίως στη νησιωτική Ελλάδα. Το επιστόμιο του λοξοκομμένο στα κοντά σουραύλια και ίσιο στα μακριά κλείνεται με τάπα, που αφήνει μια  λεπτή σχισμή απ’ όπου περνάει το φύσημα. Το σουραύλι είναι και αυτό ένα όργανο τύπου φλάουτου. Το μέρος όμως από το οποίο φυσάει ο παίκτης δεν είναι εντελώς ανοιχτό, όπως στη φλογέρα, είναι συνήθως λοξοκομμένο και κλεισμένο με μια τάπα, που αφήνει μόνο μια λεπτή σχισμή. Η τάπα λέγεται επίσης γλωσσίδι, φελλός , σούρος , πείρος ή  μπείρος  και άλλα. Αμέσως μετά την τάπα και σε συνέχεια της σχισμής ανοίγεται πάνω στον κυλινδρικό σωλήνα μια τρύπα (παραλληλόγραμμη ή τετράγωνη και σπάνια αυγόσχημη) της οποίας η βάση λεπταίνεται έως ότου γίνει οξεία κόχη. Η τρύπα αυτή λέγεται ανεμολόγος ή σουραυλότρυπα, χελιδόνι, αυλάκι, φονιάς  και λοιπά. Φτιάχνεται με τον ίδιο τρόπο με τη φλογέρα, σε διάφορα μεγέθη, από 15 με 20 εκατοστά έως γύρω στα 65 εκατοστά και από διάφορα υλικά: καλάμι και ξύλο, κυρίως, και σπανιότερα από κόκαλο και μπρούντζο. Για την τάπα που πρέπει να εφαρμόζει καλά –διαφορετικά «δε μολογάει»– χρησιμοποιούν μαλακά ξύλα. Το μεγάλο σουραύλι φτιάχνεται και από δύο ή περισσότερα κομμάτια ξύλου,που προσαρμόζονται το ένα στο άλλο. Το σουραύλι έχει συνήθως 6 τρύπες μπροστά σε ίση απόσταση η μία από την άλλη, οι 6 μπροστά μια1 πίσω για τον αντίχειρα. Συναντάμε όμως ακόμα και σουραύλια με λιγότερες τρύπες –έτσι τα έφτιαχναν παλιότερα – δηλαδή 5 ή 5+1. Και στα μεταπολεμικά χρόνια με 7 ή 7+1τρύπες. Το σουραύλι κρατιέται ίσια, δηλαδή κάθετα στο στόμα. Το φύσημα του σουραυλιέρη περνάει απ’ τη σχισμή που αφήνει η τάπα, χτυπάει «σπάει» όπως λένε στην απέναντι οξεία κόχη της τρύπας και δημιουργεί τον ήχο.  Όπως και στη φλογέρα, με μαλακό φύσημα το σουραύλι δίνει μια σειρά χαμηλούς φθόγγους. Με πιο δυνατό φύσημα, και με τους ίδιους δαχτυλισμούς, δίνει τους ίδιους φθόγγους μια οκτάβα υψηλότερα. Οι χαμηλοί φθόγγοι είναι κάπως μουντοί, ενώ οι υψηλοί είναι λαμπεροί και διαπεραστικοί. Το σουραύλι, έως γύρω στα50εκατοστά, δίνει τα διαστήματα τη διατονικής κλίμακας. Και το μακρύ σουραύλι, τα διαστήματα 1τόνο και 6 ημιτόνια. Εκτός από τα σουραύλια με λοξοκομμένο επιστόμιο και τάπα, υπάρχουν και σουραύλια με ίσιο επιστόμιο και τάπα. Λοξοκομμένα είναι συνήθως τα κοντά σουραύλια που συναντάμε στα νησιά. Ενώ τα μακριά σουραύλια, στη βόρεια Ελλάδα, έχουν ίσιο επιστόμιο η τάπα με τη σχισμή και η παραλληλόγραμμη ή τετράγωνη τρύπα φτιάχνονται στο πίσω μέρος του οργάνου, στην αντίθετη δηλαδή μεριά από αυτή που βρίσκονται οι τρύπες για τα δάχτυλα. Αυτό βοηθάει τον σουραυλιέρη να κρατάει χαμηλά το σουραύλι και να μην κουράζεται. Στα σουραύλια αυτά δεν ανοίγουν πάντα τις τρύπες σε ίση απόσταση τη μία από την άλλη, αλλά συχνά τις χωρίζουν, αφήνοντας μια μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσα στην τρίτη και την τέταρτη τρύπα. Η φλογέρα και το σουραύλι παίζονται μόνα τους αλλά και μαζί με άλλα όργανα όταν ο σουραυλιέρης είναι καλός και όταν το επιβάλλουν οι συνθήκες.